به گزارش خبرنگار حوزه ادبیات گروه فرهنگی باشگاه خبرنگاران جوان؛ بخش قابل توجهی از ادبیات هر ملتی را ادبیات عامیانه تشکیل می‌دهد. ادبیات عامیانه از گستردگی زیادی برخوردار است. ترانه‌ها، لالایی‌ها، امثال و حکم، کنایات عامیانه، چیستان‌ها، اشعار عامیانه و نمونه‌هایی از این دست از جلوه‌های ادب و فرهنگ عامیانه به شمار می‌روند.

 

در کتاب‌های امثال فارسی مرز مشخصی بین امثال و مثل نما‌ها مانند حکم، کنایات، زبانزدها، تکیه‌کلام‌ها و اندرزها در نظر گرفته نشده و همه آن‌ها را تحت عنوان امثال و حکم جمع‌آوری کرده‌اند.

 

با این وصف در باشگاه ضرب‌المثل امروز به نقل حکایت کوتاهی از ضرب‌المثل «سبیلش آویزان شد» می‌پردازیم. 

 

*********************************

 

ضرب‌المثل «سبیلش آویزان شد» را معمولاً زمانی به کار می‌برند که بخواهند اشاره‌ای کنند به پکری و ناراحتی فردی. به عبارتی این مثل را بیشتر زمانی به کار می‌برند که فردی دچار سرخوردگی شده باشد و به او توجه سابق نشود.

 

در دوران صفویه پادشاهان همواره سبیل‌های پر و پیمانی داشتند و بنا‌گوش‌ در رفته. از همین رو بود بسیاری از حاکمان و درباریان سعی می‌کردند تا سبیل‌های خود را به شکل پادشاهان خود دربیاورند تا به این بهانه مورد تمجید و توجه آن‌ها باشند.

 

تا اوایل سلطنت صفویه ریش بلند هم مورد توجه بود اما شاه‌عباس که آمد، آن را «جاروی خانه» خواند و دیگر نگذاشت فردی ریش بلند بگذارد. اما همچنان بر داشتن سبیل پهن و بناگوش در رفته تاکید داشت.

 

به همین جهت بود که بسیاری از درباریان همواره به آرایش سبیل خود می‌رسیدند. تا جایی که از روغن‌های براق‌کننده مخصوصی هم استفاده می‌کردند و آن‌ها را حالت می‌دادند.

 

شکل و حالتی که سبیل داشت، در میزان لطف و مرحمت و علاقه شاه تاثیر می‌گذاشت و وارونه آن هرچه از این طراوت و جلا کمتر می‌شد، دیگران می‌فهمیدند که میزان لطف شاه به آن فرد کاهش یافته است.

 

در این موارد سبیل از حالت درخشان و طراوت می‌افتاد و به عبارتی «آویزان» می‌شد. این حال نشانه‌ای بود از بی‌مهری‌های رفته بر آن فرد و پکری و سرخوردگی او.

 

در معنای مجازی این مثل به معنای از قدرت افتادن هم هست.